Tarih: Eylül 11, 2021

Vitaminler

 

Hangi vitaminleri günlük en az ne kadar almalıyım ( alt limit) , Vücuttaki fonksiyonu, hangi besinlerde bulunur, eksikliğinde ne yaşayabilirim, fazla alırsam ne olur ( tolere edilebilir üst limit) zehirlenme yaşarmıyım...

A vitamini

Yeterli alım alt limit –  Tolere edilebilir üst limit                                                                                                                 
Erkek = 750 mcg – 3000 mcg                   
Kadın = 650 mcg – 3000 mcg

Bulunduğu yerler;
karaciğer, süt, tereyağı, peynir, zenginleştirilmiş margarin


Karoten

Yeterli alım alt limit –  Tolere edilebilir üst limit                                                                                                                
Erkek = 6 mg – 12 mg 
Kadın = 6 mg – 12 mg

Bulunduğu yerler;
havuç, ıspanak, turuncu ve koyu yeşil yapraklı besinler, turuncu meyveler

Görevleri:                                                                                                                                                                         
Bağırsak, deri gibi epitel dokuların yapımı, gelişimi ve korunmasını sağlar.                                                 
Antioksidan özelliğe sahiptir. Kanser türleri ile yaşlanmaya bağlı hastalıklara karşı koruyucu etki gösterirler. 
Görme işlevinin gerçekleşmesinde önemli role sahiptir.                                                                                                       
Işığa ve karanlığa karşı adaptasyonu sağlar.
Bağışıklık sisteminin yanıt oluşturmasında görev alır. 
Demir metabolizması ve tiroid hormanları üzerinde de etkisi vardır.
Büyüme hormonlarının salınımını arttırır.

Yetersizlik durumu;
gece körlüğü, deri kuruluğu, enfeksiyonlara duyarlılıkta artış, iştah kaybı ve büyüme geriliğine sebep olabilir.

Fazlalık durumui;
santral sinir sitemini etkiler. Baş ağrısı, baş dönmesi, bulanık görme, kusma, ishal görülebilir. Hepatomegali, hiperlipidemi, uzun kemiklerde kalınlaşma, hiperkalsemi, yumuşak doku kalsifikasyonu, deride kuruluk veya sararma, saç dökülmesine neden olabilir.

 Karoten

Yeterli alım alt limit –  Tolere edilebilir üst limit                                                 
Erkek = 6 mg – 12 mg 
Kadın = 6 mg – 12 mg

Bulunduğu yerler;
havuç, ıspanak, turuncu ve koyu yeşil yapraklı besinler, turuncu meyveler

D vitamini

Yeterli alım alt limit –  Tolere edilebilir üst limit                                                                                                        
Erkek = 10 mcg – 100 mcg                                                                                                                                                
Kadın = 10 mcg – 100 mcg

Görevleri:                                                                                                                                                           
Kemik ve diş sağlığı için gereklidir.
Kalsiyum ve fosforun; emilim ve depolanma işlemlerinde görev alır. 
Bağışıklık, kalp-damar ve sistemi fonksiyonlarını destekler.                                                                                         
Tip 2 diyabet ve metabolik sendrom riskini azaltır.                                                                                                 
Kanser yapıcı etkileri inhibe eder.                                                                                                                                   
Sedef hastalığını iyileştirici etkisi vardır.

Bulunduğu yerler;
güneş ışığı, zenginleştirilmiş besinler ve margarin, tereyağı, yumurta sarısı, yağlı balıklar, karaciğer

Yetersizlik belirtileri;
raşitizm, osteomalasi (kemik yumuşaması), osteoporoz (kemik kaybı ve kırıklar) görülebilir.

Fazlalık durumu belirtileri;
hiperkalsemi 
görülebilir. Buna bağlı olarak böbrek taşı oluşabilir.
Kemiklerin kırılganlıkları artar.
Bulantı, kusma, şiddetli susama ve poliüri eşlik edebilir.

E vitamini

Yeterli alım alt limit –  Tolere edilebilir üst limit                                                                                                                 
Erkek = 13 mg – 300 mg                                                                                                                                               
Kadın = 11 mg – 300 mg

Görevleri:                                                                                                                                                             
Antioksidan özelliğe sahiptir.
Vücut dokularında kolay oksitlenebilen çeşitli bileşiklerin ( A vitamini, doymamış yağ asitleri vb.) korunmasını sağlar.                                                                                                              
Kan hücrelerini koruyarak aneminin oluşmasına engel olur.                                                                                        
Hücre zarının dayanıklılığına yardımcıdır. Normal görevlerinin yerine getirmesine olanak sağlar.          
A vitamininin biyolojik aktivitesini kolaylaştırır.                                                                                            
Katarakt oluşumunu geciktirir.

Bulunduğu yerler;
bitkisel yağlar, tam tahıllar, fındık, badem, ceviz gibi sert kabuklu yemişler, yeşil yapraklı sebzeler

Yetersizlik belirtileri;
anemi, güçsüzlük, nörolojik sorunlar (ataksi, nöropati retinopati, miyopati) , kas kramplarına sebep olabilir.

Fazlalık durumu belirtileri;
kanamalara eğilim artar. Beyin kanamasına bağlı felç görülebilir.

K vitamini

Yeterli alım alt limit –  Tolere edilebilir üst limit                                                                                                        
Erkek =70 mcg -….
Kadın = 65 mcg - ….

Görevleri:
Kanın pıhtılaşmasında görevlidir.
Kalp damar sağlığını korur, inme riskini azaltır.                                                                                                           
Damar duvarlarının sertleşmesini engeller.                                                                                                                
Kemik mineralizasyonunda da görevlidir.

Bulunduğu yerler;
koyu yeşil yapraklı sebzeler, bitkisel yağlar, karaciğer, yumurta

Yetersizlik belirtileri;
morarmaya karşı hassasiyet, burun ve diş eti kanamaları, idrarda ve dışkıda kan, bebeklerde yaşamı tehdit eden kafatası içinde kanamalara sebep olabilir.

Fazlalık durumu belirtileri;
Belirli bir toksiteye rastlanmamıştır. Ancak kullanılan bazı ilaçlarla (kan sulandırıcı, antikoagülan, antikonvülsan, antibiyotik) etkileşime girip zararlı etki gösterebilir.

 B1 vitamini ( Tiamin)

Yeterli alım alt limit –  Tolere edilebilir üst limit                                                                                                          
Erkek = 1,2 mg - … 
Kadın = 1,1 mg - …                                                                                                  

Görevleri:                                                                                                                                                                                  
Aminoasitler, karbonhidratlar ve yağların enerjiye dönüştürülmesinde koenzim görevi görür.
Enzim bozukluğunun neden olduğu metabolik hastalıklara (akça ağaç şurubu hastalığı) karşı yarar sağlar.
Sinir sistemi fonksiyonlarının düzgün çalışmasına yardımcı olur.                                                          
Gastrointestinal bölge kas tonusunun devamı için gereklidir.                                                                                                                                         
İştah ve sinir fonksiyonunu destekler.
Asetil kolin oluşumu için gereklidir.

Bulunduğu yerler;
tam tahıllar, tahıllar, zenginleştirilmiş ekmek ve kahvaltılık tahıllar,
organ etleri, sert kabuklu yemişler, kurubaklagiller

Yetersizlik belirtileri;
beriberi hastalığı, kas zayıflığı, mental karışıklık, depresyon, irritabilite halsizlik, iştah kaybı, anoreksi, kalp büyümesi, duyu ve refleks kaybı,  sinir sistemi bozuklukları gözlemlenebilir.

Fazlalık durumu
intravenöz olarak alımında gerçekleşebilir. Şok semptomlarına neden olur.

B2 vitamini ( Riboflavin)

Yeterli alım alt limit –  Tolere edilebilir üst limit                                                                                                                 
Erkek = 1,3 mg - …                                                                                                                                                             
Kadın = 1,1 mg - …    

Görevleri:                                                                                                                                                                                                     
Enerji üretim reaksiyonlarında koenzim olarak görev alır.                                                                                                     
Karbonhidrat, yağ ve proteinlerin metabolizmasında görev alır.                                                                                                  
B6 vitamini, demir ve folik asidin vücutta kullanılmasında rol oynar.                                                                         
Antikor üretimi için gereklidir.                                                                                                                                    
Görme ve deri sağlığı için gereklidir.                                                                                                                        
Aldehitlerin asitlere oksidasyonu sırasında kullanılır.

Bulunduğu yerler;
süt ve ürünleri, zenginleştirilmiş ekmek ve tahıllar, yağsız et, balık, yeşil sebzeler         

Yetersizlik belirtileri;
ağız kenarında ve dudaklarda yarılma ve çatlaklar, deri kızarıklıkları, ışığa aşırı duyarlılık, gözde yanma ve kaşıntı, korneal vaskülerizasyon, skrotal-vulval dermatoza, kırmızı – mor dil, boğaz ağrısına sebep olabilir.  Çocuklarda büyüme geriliği riski artar. Gece körlüğü, katarakt ve körlük riskleri de artar. Demirin emilimi ve taşınmasında da görevi olduğu için; anemi görülme riskini arttırır.

B3 Vitamini (Niasin)

Yeterli alım alt limit –  Tolere edilebilir üst limit                                                                                                          
Erkek = 10 mg – 35 mg                                                                                                                                                                
Kadın = 10 mg – 35 mg

Görevleri:                                                                                                                                                                      
Vücutta birçok metabolik reaksiyona koenzim olarak katılır.                                                                           
Ateroskleroz riskini azaltır.                                                                                                                                                    
Kan kolesterolünü düşürücü etkisi vardır.                                                                                                                        
DNA oluşumunda görevi vardır.                                                                                                                                         
Deri, sinir sistemi ve sindirim sisteminin sağlıklı çalışmasına yardım eder.                                                                                              
Beyinde kavrama yeteneğinin sağlanmasında görev alır. Karaciğer yaralanmalarında, peptik ülser ve diyabette önerilmektedir.

Bulunduğu yerler;
yumurta, tavuk, balık, süt, tam tahıllar, sert kabuklu yemişler, zenginleştirilmiş ekmek ve tahıllar, et ve ürünleri, kurubaklagiller

Yetersizlik belirtileri;
pellegra (dermatit, diyare, demans), inflamasyon, sinir sistemi bozuklukları (huzursuzluk, ellerde uyuşma, alt ektremitede kuvvet kaybı, uyku bozuklukları), kırmızı- ağrılı dil, dil papilla atrofisi, mide yanması, bulantı, kusma görülebilir.

Fazlalık durumu belirtileri;
karaciğer hasarına yol açabilir. Yüksek doz niasin; kapilleri genişletir, çınlama yapar ve ağrı oluşturur.

B5 Vitamini (Pantotenik asit)

Yeterli alım alt limit – Tolere edilebilir üst limit                                                                                                                
Erkek =  5 mg- …                                                                                                                                                           
Kadın = 5 mg- …

Görevleri:                                                                                                                                                                         
Yağ asidi biyosentezinde görev alır.                                                                                                                           
Eritrosit yapımında kullanılır.
Adrenal korteks hormonlarının (mineralokortikoid ve glukokortikoid hormonları) yapımında yer alır.
Kan kolesterolünü düşürücü etkisi olduğu bulunmuştur.                                                                                            
Sulfonamid grubu ilaçların vücutta atımını sağlar.

Bulunduğu yerler;
mısır, karnabahar, domates, brokoli, avokado, ayçiçeği çekirdeği, buğday, yumurta sarısı, somon, et

Yetersizlik belirtileri;
yorgunluk, depresyon, kusma ve mide ağrısı olabilir. Fakat eksikliğine çok nadir rastlanır.

Fazlalık durumu;
diyare ve sıvı retansiyonu görülmesine sebep olabilir.


B6 Vitamini (Pantotenik asit)

Yeterli alım alt limit –  Tolere edilebilir üst limit                                                                                                       
Erkek = 1,3 mg – 25 mg                                                                                                                                                                   
Kadın = 1,3 mg – 25 mg  

Görevleri:                                                                                                                                                                                 
Amino asitlerin transaminasyonunda koenzim olarak görev alır.                                                                                                                             
Bazı amino asitlerin hücre zarından taşınması için gereklidir.                                                                                    
Periferik nöropati tedavisinde kullanılır.                                                                                                                                     
Nükleik asitlerin sentezi için kullanılır.                                                                                                                                         
Üre metabolizmasında kullanılır.                                                                                                                                            
Hemoglobin içeren kırmızı kan hücrelerinin oluşum ve gelişimi için gereklidir.                                                                                           
Steroid hormon aktivitesi için gereklidir.

Bulunduğu yerler;
yumurta, tavuk, balık, tam tahıllar, sert kabuklu yemişler, karaciğer, böbrek 
Yetersizlik belirtileri;
ağız kenarında çatlaklar, dermatit, bulantı, kafa karışıklığı, depresyon görülebilir. Bozulan hemoglobin sentezine bağlı olarak anemi de gelişme riski vardır. Bağışıklık sistemi yetersizliği  sonucu antibodi oluşumu azalır.

Fazlalık durumu 
200 mg üstünde olduğunda kendini belli eder.
Duyusal nöropati nedeniyle yürüme problemleri gözlemlenebilir.
Ellerde duyu kaybı ve iş yapma yeteneğinde azalma görülme olasığı vardır.

B7 Vitamini (Biotin)

Yeterli alım alt limit –  Tolere edilebilir üst limit                                                                                                       
Erkek = 30 mg- …                                                                                                                                                              
Kadın = 30 mg- …

Görevleri:                                                                                                                                                                          
Pürin ve üre oluşumunda da görevlidir.                                                                                                                      
Karbondioksitin taşınmasında yardımcıdır.
Bazı aminoasitlerin birbirine dönüşmesinde ve dallı zincirli aminoasitlerin yıkımında görevlidir.                                               
Yağ asidi sentezinde kullanılır
Glikoneogenesis tepkimelerinde kullanılır.                                                                                                                                                
Bulunduğu yerler;
yumurta sarısı, domates, karnabahar, kurubaklagiller, yağlı tohumlar

Yetersizlik belirtilerineçok rastlanmamaktadır.
Yapılan deneylerde sindirim sistemi ve sinir sistemini etkilediği görülmüştür. Deride yaraların oluştuğu gözlemlenmiştir.                                                                                                                                   

B9 Vitamini (Folik asit)

Yeterli alım alt limit –  Tolere edilebilir üst limit                                                                                                       
Erkek = 330 mcg – 1000 mcg                                                                                                                                           
Kadın = 330 mcg – 1000 mcg

Görevleri:                                                                                                                                                                              
Kan hücrelerinin yapımında görev alır.                                                                                                                                                             
Hücre çoğalmasının gerçekleşmesi için gereklidir.                                                                                                       
Bağışıklık sisteminde, lenfositlerin işlevleri ve antikor oluşumunda kullanılır.                                                                                                             
B12 vitaminin aktifleşmesini sağlar.                                                                                                                                                              
Tümör baskılayıcı genlerin aktivitesini etkiler.

Bulunduğu yerler;
yeşil yapraklı sebzeler, tam tahıllar, portakal, kurubaklagiller, karaciğer

Yetersizlik belirtileri;
anemi, güçsüzlük, yorgunluk, huzursuzluk, solunum güçlüğü, büyük ve şişmiş dil.  Ciddi yetersizliklerde kalp damar hastalığı ve nöral tüp bozukluğu görülebilir. Hücre bölünmesi ve protein sentezi bozulabilir. B12 vitamininin eksikliğine neden olabilir. Trombozis riski artar. Kanda homosistein artışına sebep olabilir.

B12 Vitamini (Kobalamin)

Yeterli alım alt limit –  Tolere edilebilir üst limit                                                                                                            
Erkek = 2,4 mcg - …                                                                                                                                                           
Kadın = 2,4 mcg - …

Görevleri:                                                                                                                                                                              
Gen replikasyonunda koenzim olarak görev yapar.                                                                                     
Eritrositlerin oluşum ve olgunlaşmasını hızlandırır.                                                                                                                
Folasin koenziminin aktivitesi için gereklidir.                                                                                                             
Sinir dokusundaki bazı yağların yıkımında etkilidir.                                                                                                              
Kemik hücre aktivitesi ve metabolizması için gereklidir.

Bulunduğu yerler;
tüm hayvansal besinler (et, süt, balık), zenginleştirilmiş besinler                

Yetersizlik belirtileri;
anemi, yorgunluk, solukluk, iştahsızlık, bulantı, çarpıntı  sinir sistemi bozuklukları, ağrılı dil, sinir iletim hızında düşüş, his ve kuvvet kaybı görülebilir.

 

C Vitamini (Askorbik asit)

Yeterli alım alt limit –  Tolere edilebilir üst limit                                                                                                            
Erkek = 110 mg – 2000 mg                                                                                                                                                   
Kadın = 90 mg – 2000 mg

Görevleri:                                                                                                                                                                                                               
Kollajen doku sentezinde görev alır.                                                                                                                              
Kılcal kan damarlarının dayanıklılığını sağlar.                                                                                                                                           
Yara iyileşmesinde, bağ ve kemik  doku oluşumunda görevlidir.                                                                                                                                         Antioksidan özelliğe sahiptir.     
Tiroksin sentezi ve aminoasit metabolizmasında görev alır.                                                                                 
Demir emilimine yardımcıdır.                                                                                                                                                     
Enfeksiyonlara karşı vücudun direncini  arttırır.                                                                                                             
Karnitin yapımında görevlidir.                                                                                                                                                                
Sinir uyarılarını taşıyıcılarından noradrenalin ve serotoninin yapımındave yıkımında görev alır.
Kalsiyum emilimini arttırır.                                                                                                                                        
Midede nitrozamin oluşumunu azaltır.
Kolesterol düşürücü etkiye sahiptir.                                                                                                                                        
A ve E vitaminlerinin oksidasyonunu önler.                                                                                                                                                                   
Katarakt oluşumunu engeller.

Bulunduğu yerler;
turunçgiller, üzümsü meyveler, çilek, domates, patates, lahana, yeşil yapraklı sebzeler

Yetersizlik belirtileri;
skorbüt, demir emiliminde azalma, anemi, diş eti ve kılcal damar kanamaları, eklem ağrısı, yara iyileşmesinde gecikme, saç kaybı, büyüme geriliği, kas zayıflığı, yorgunluk

Fazlalık durumu belirtileri;
bulantı, karın ağrıları, kanamalar ve diyare olabilir.
Böbrek taşı oluşumuna da sebep olabilir.
B12 vitamini yetersizliği oluşabilir.
Civa gibi toksik metallerin emiliminin artmasına neden olabilir.

 

"LÜTFEN DİKKAT! Sayfa içeriği sadece bilgilendirme amaçlıdır, tanı ve tedavi için mutlaka doktorunuza başvurunuz." 

                                                                                                                                                                         

Etiketler
Yorum yazmak için lütfen üye girişi yapınız. Üye değilseniz lütfen kaydolunuz.