Tarih: Temmuz 29, 2021

Çölyak Hastalığı ve Beslenme

ÇÖLYAK NEDİR?

    Çölyak hastalığı, her yaşta ortaya çıkabilen ve tipik olarak geniş bir semptom yelpazesiyle kendini gösteren yaygın bir hastalıktır. Genetik olarak yatkın kişileri etkileyen glütenalımıyla tetiklenerek bağırsaklardaki sindirimi sağlayan villus (tüysü oluşumlar) denilen yapıların bozulmasına sebep olan ve dolayısıyla ince bağırsakta hasarlar oluşturarak besin ögelerinin emilmesini engelleyen bir  sindirim sistemi hastalığıdır.

   Birinci görsel villusarın normal yapısını, ikinci görsel ise harabiyete uğrayan villusları göstermektedir. 

 

 Gluten, hem suda hem de seyreltik tuzlu su çözeltilerinde çözünmeyen, yüksek prolamin ve glutenin içeriğine sahip bir protein türevidir. Çoğunlukla buğday, arpa, çavdar, yulaf gibi tahılların içerisinde bulunur.

ÇÖLYAK BELİRTİLERİ

    Çölyak hastalığı her yaş grubunda ortaya çıkabilir ve klinik bulgular hastanın yaşına göre değişiklik gösterir. Çölyak hastaları gluten içeren yiyecekler yediklerinde bazı tipik belirtiler yaşarlar. Bunlardan en sık görülenler karın ağrısı, şişkinlik ve yağlı ishaldir. Bu kısa süreli belirtileri daha sonra kronik şikâyetler takip eder. Çölyak hastalığında, bağırsaktaki mukoza, iltihaplanma nedeniyle zarar görür ve tüm gıda bileşenlerinin emilimi bozulur. Sonuç olarak, demir eksikliği gibi önemli sağlık sorunları gelişir. Uzun vadede görülen önemli belirtilerden biri de kilo kaybıdır.

 Pediyatrik hastalarda:

  • Diyare
  • Abdominal distansiyon
  • Büyüme geriliği ile karakterize klasik semptomlar baskındır.

Yetişkinlerde daha çok atipik olmakla beraber:

  • Diyare
  • Anemi
  • Erken osteoporoz
  • Abdominal distansiyon
  • Anormal bağırsak motilitesi gibi semptomlar yaygınken aşağıdaki semptomlar da görülebilir:
  •  Kaşıntılı ve kırmızı cilt döküntüleri (Dermatitis herpetiformis)
  • Dilde yanma, halsizlik, solukluk gibi kansızlık belirtileri (Demir eksikliğine bağlı görülen bu anemi, emilim bozukluğu nedeniyle demir tedavisine yanıt vermez.)
  • Kalsiyum eksikliğine bağlı kemik erimesi, kas zayıflığı, kemik ağrısı
  • K vitamini eksikliğine bağlı kanamalar
  • Gece körlüğü (A vitamini eksikliği nedeniyle)
  • Eklem problemleri
  • Ağız içerisinde aftlar
  • Dikkat bozukluğu
  • Depresyon-anksiyete
  • Ses kısıklığı
  • Baş dönmesi ve denge sorunları
  • Hormon seviyelerinde dengesizlik

 

ÇÖLYAKTA TEK TEDAVİ BESLENME!

 

    Şu anda çölyak için tek etkili tedavi, ömür boyu glütensiz bir diyete sıkı sıkıya bağlı kalmaktır. Bunun için gluten içeren besinlerin bilinmesi ve günlük beslenme örüntüsünden tamamen çıkarılması gerekir. Buğday, arpa, çavdar ve bunların işlenmesiyle yapılmış bulgur, irmik, makarna, erişte, kek, börek, büskivi, pasta, kurabiye gibi her türlü yiyecek gluten içerir. Direkt olarak glüten içeren besinlerin yanı sıra kullanılan kozmetik ürünlerin, şampuan, duş jeli, diş macunu gibi ürünlerin glüten içermemesine ve glüten içeren besinlerle aynı ortamda bulunan veya hazırlanan gıdalarda da çapraz bulaş olmamasına dikkat edilmelidir.

 

    Gluten içeren besinler günlük beslenme örüntüsünden çıkarılmaz veya kaynaklar tam olarak bilinmezse karın ağrısı, ishal, bulantı, demir eksikliği anemisi gibi bulgular ortaya çıkabilir.

GLUTEN İÇERMEYEN KARBONHİDRAT KAYNAKLARI NELERDİR?

  • Kurubaklagiller
  • Mısır, pirinç gibi tahıllar
  • Meyveler
  • Sebzeler (patates, bezelye vb.)
  • Yağlı tohumlar
  • Süt ve yoğurt
  • Şekerler
  • Glutensiz özel ürünler (glütensiz ekmek, makarna, un, tarhana, şehriye vb)
  • Alternatif tahıllar (Karabuğday, kinoa, amarant, sorgum, darı)
  • Alternatif tohumlar (Keten tohumu, chia, teff)

    Çölyak hastasıysanız veya belirtileri yaşıyorsanız doktorunuzla görüşüp diyetisyeninizden destek alabilirsiniz.

 

"LÜTFEN DİKKAT! Sayfa içeriği sadece bilgilendirme amaçlıdır, tanı ve tedavi için mutlaka doktorunuza başvurunuz." 

Etiketler
Yorum yazmak için lütfen üye girişi yapınız. Üye değilseniz lütfen kaydolunuz.